AROMATİK BİTKİLERİN UÇUCU YAĞ VERİMLERİ

Uçucu Yağların Elde Edilme Yöntemleri

Uçucu yağlar ise tıbbi ve aromatik bitkilerin çiçek, yaprak, kök gibi uçucu yağ taşıyan, drog olarak tabir edilen kısımlarından elde edilir. Uçucu yağlar açıkta bırakıldığında oda sıcaklığında bile buharlaşabildiğinden adından da anlaşılacağı üzere uçucu özelliktedirler. Eterik yağlar olarak da adlandırılırlar. Uçucu yağ elde etmek için buhar distilasyonu, hidrodistilasyon (su distilasyonu), solvent ekstraksiyonu, vakumlu distilasyon gibi çeşitli yöntemler bulunur ancak buhar distilasyonu ile hidrodistilasyon yöntemleri en çok karşımıza çıkanlardandır. Hangi distilasyon yöntemin tercih edileceği ise bitkinin türü, damıtılacak kısmı, taşıdığı uçucu yağ oranı gibi çeşitli koşullara bağlıdır.

Uçucu Yağ Verimi

Bitki distilasyonunda  damıtma sonunda elde edilecek potansiyel uçucu yağ miktarı hem küçük çaplı veya hobi amaçlı üretim yapanlar hem de büyük çaplı ticari üreticiler için daima merak edilen önemli bir konu olmuştur. Aromatik bitkilerin uçucu yağ verimi özellikle ticari bakımdan göz önünde bulundurulduğunda üreticiyi doğrudan etkileyen bir konudur.

Bitkilerde bulunan uçucu yağ içeriği bitkinin türü, yaşı, yetiştiği yer, hasat edildiği zaman gibi birçok farklı etkene bağlı olarak değişiklik gösterir. Yaklaşık bir değer vermek gerekirse tıbbi ve aromatik bitkilerin ihtiva ettiği uçucu yağ oranları %0,05 ila %18,0 gibi geniş bir yelpazede yer almaktadır.

Aşağıdaki tablo, yağı üretilen başlıca tıbbi ve aromatik bitkilerin latince isimleri, uçucu yağ içeren drog kısımları ve uygulanan yöntemler ile beraber ortalama uçucu yağ verimlerini göstermektedir. Uçucu yağ oranları yüzdelik değer üzerinden verilmiş olup yukarıda da belirtildiği üzere çeşitli koşullara göre değişkenlik gösterebilmektedir.

Tıbbi ve Aromatik Bitkilerin Uçucu Yağ Verimleri ile Uygulanan Yöntemler

BİTKİ LATİNCE İSMİ DROG YÖNTEM VERİM (%)
Adaçayı (Tıbbi) Salvia officinalis Yaprak Buhar distilasyonu 1,0 – 2,0
Anason Pimpinella anisum Tohum Buhar distilasyonu 2,0 – 4,0
Ardıç Juniperus communis Meyve Buhar distilasyonu 1,5
Bergamot Citrus bergamia Meyve Soğuk sıkım / Solvent ekstraksiyonu 3,0 – 5,0
Biberiye Rosmarinus officinalis Çiçek ve Yaprak Buhar distilasyonu 2,0
Çam Pinus sp. Yaprak Buhar distilasyonu 0,5 – 3,0
Çay Ağacı Melaleuca alternifolia Yaprak Buhar distilasyonu 1,0 – 2,0
Civanperçemi Achillea millefolium Çiçek ve Yaprak Buhar distilasyonu 0,15
Defne Laurus nobilis Yaprak Buhar distilasyonu 2,0 – 3,0
Dereotu Anethum graveolens Toprak Üstü Kısım Buhar distilasyonu 0,3 – 1,5
Fesleğen Ocimum basilicum Toprak Üstü Kısım Buhar distilasyonu 0,5 – 1,5
Gül (Isparta) Rosa x damascena Çiçek Hidrodistilasyon / Solvent ekstraksiyonu 0,02 – 0,03
Günlük (Frankincense) Boswellia carteri Reçine Buhar distilasyonu 3,0 – 3,5
Itır Pelargonium graveolens Yaprak Buhar distilasyonu 0,3 – 2,0
Kafur Cinnamomum camphora Kabuk Buhar distilasyonu 2,0 – 3,0
Kahve Coffea sp. Çekirdek Su distilasyonu 0,12
Kakule Elettaria cardamomum Tohum Buhar distilasyonu 8,0
Karabiber Piper nigrum Meyve Buhar distilasyonu / Solvent ekstraksiyonu 2,5
Karanfil Syzgium aromaticum Tomurcuk Çiçek Su distilasyonu 14,0 – 20,0
Kediotu Valeriana officinalis Kök Buhar distilasyonu 1,0
Kekik Thymus vulgaris Yaprak Buhar distilasyonu 2,5
Kekik Origanum vulgare Çiçek ve Yaprak Buhar distilasyonu 1,2
Kimyon Carum carvi Tohum ve Meyve Buhar distilasyonu 3,2 – 7,4
Kişniş Coriandrum sativum Tohum Buhar distilasyonu 0,3 – 1,0
Lavanta Lavandula officinalis Çiçek ve Yaprak Buhar distilasyonu 0,5 – 2,0
Limon Citrus limon Kabuk Soğuk sıkım / Buhar distilasyonu 0,5 – 1,0
Limon otu Cymbopogon citratus Yaprak Buhar distilasyonu 1,0
Mandalina Citrus reticulata Kabuk Soğuk sıkım / Buhar distilasyonu 0,5
Maydanoz Petroselenium sativum Yaprak / Tohum Buhar distilasyonu 0,5
Mercanköşk Origanum majorana Yaprak Buhar distilasyonu 0,9 – 1,0
Muskat Myrstica fragrans Tohum Buhar distilasyonu 8,0 – 15,0
Misk Adaçayı Salvia sclaria Yaprak Buhar distilasyonu 0,07 – 0,15
Nane (Tıbbi) Mentha piperita Toprak Üstü Kısım Buhar distilasyonu 0,6 – 1,0
Oğul Otu (Melisa) Melissa officinalis Yaprak Buhar distilasyonu 0,10 – 0,15
Okaliptus Eucalyptus globulus Yaprak Buhar distilasyonu 3,0 – 5,0
Paçuli Pogostemom cablin Yaprak Buhar distilasyonu 2,0 – 4,0
Papatya (Tıbbi) Matricaria recutita Çiçek Buhar distilasyonu 0,3 – 1,0
Papatya (Mayıs) Matricaria chamomilla Çiçek Buhar distilasyonu 0,2 – 0,5
Pelin Otu Artemisia absinthium Çiçek ve Yaprak Buhar distilasyonu 0,5
Portakal Kabuğu Citrus sinensis pericarpium Kabuk Soğuk sıkım / Buhar distilasyonu 0,5 – 1,0
Portakal Çiçeği (Neroli) Citrus sinensis flos Çiçek Buhar distilasyonu  0,1
Rezene Foeniculum vulgare Tohum Buhar distilasyonu 4,0 – 6,0
Sandal Ağacı Santalum album Kabuk Buhar distilasyonu 4,5
Sedir Ağacı Juniperus virginiana Kabuk Buhar distilasyonu 4,5
Sığla Liquidambar orientalis Reçine Buhar distilasyonu / Solvent ekstraksiyonu 1,1
Tarçın (Çin) Cinnamomum cassia Kabuk Buhar distilasyonu 1,0 – 2,0
Tarçın (Seylan) Cinnamomum zeylanicum Kabuk Buhar distilasyonu 0,1
Tarhun Artemisia dracunculus Toprak Üstü Kısım Buhar distilasyonu 0,8 – 1,5
Turunç Yaprağı (Petitgrain) Citrus aurantium folium Yaprak Buhar distilasyonu 0,5
Turunç Çiçeği Citrus aurantium flos Çiçek Buhar distilasyonu / Solvent ekstraksiyonu 0,1
Vanilya Vanilla fragrans Çekirdek Solvent ekstraksiyonu 0,5 – 3,0
Vetiver Vetiveria zizanioides Kök Buhar distilasyonu 0,9
Yenibahar Pimenta dioca Tohum Buhar distilasyonu 4,5
Yıldız Anason Illicium verum Tohum Buhar distilasyonu 3,0
Ylang Ylang Cananga odorata Çiçek Buhar distilasyonu 2,0
Zencefil Zingiber officinalis Kök Buhar distilasyonu 3,0
Zerdeçal Curcuma longa Kök Buhar distilasyonu 5,0

 

Bir Cevap Yazın

E-posta hesabınız yayımlanmayacak. Gerekli alanlar * ile işaretlenmişlerdir